Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης προτείνει την άμεση λήψη 24 μέτρων – Εκτός ελέγχου η ρύπανση μεταξύ λιμανιού και Καλοχωρίου
Tου Θαναση Τσιγγανα
Μπορεί τελικώς να σωθεί -έστω την ύστατη ώρα- ο Θερμαϊκός; Ναι, απαντά το ΑΠΘ με την προϋπόθεση ότι θα υιοθετηθούν άμεσα 24 μέτρα, με τα οποία οι επιστήμονες τονίζουν ότι θα αναστραφεί η δραματική υποβάθμιση του κόλπου, δίνοντας ανάσα ζωής στη Θεσσαλονίκη. Σε αυτό το συμπέρασμα κατέληξε μελέτη που διενήργησε επί δύο και πλέον χρόνια ομάδα επιστημόνων του ΑΠΘ κατά παραγγελία του υπουργείου Μακεδονίας - Θράκης.
Για πρώτη φορά οι Αρχές έχουν στα χέρια τους μια εμπεριστατωμένη μελέτη - «πόρισμα», που αποτύπωσε όλες τις πηγές ρύπανσης του μεγαλύτερου κόλπου της Βόρειας Ελλάδας. Η επιστημονική ομάδα υπό τον καθηγητή του Εργαστηρίου Ελέγχου Ρύπανσης Περιβάλλοντος κ. Κώστα Φυτιάνο εντόπισε πέντε κύριες πηγές ρύπανσης πραγματοποιώντας, από 50 διαφορετικούς σταθμούς, εκατοντάδες μετρήσεις στα νερά και στα ιζήματα σε μια ζώνη πολλών χιλιομέτρων η οποία οριοθετήθηκε από τις εκβολές του Αλιάκμονα (μέχρι τις ακτές της Νέας Μηχανιώνας).
Χωρίς ζωή
Εμφαση δόθηκε από τους ερευνητές στο θαλάσσιο μέτωπο της Θεσσαλονίκης, όπου εντοπίστηκαν θαλάσσιες περιοχές χωρίς ένδειξη ζωής, και στην περιοχή μεταξύ λιμανιού και Καλοχωρίου, όπου η ρύπανση στην ακτή είναι εκτός ελέγχου με ολοφάνερες τις καταστροφικές συνέπειες…
Τι «σκοτώνει» σήμερα τον Θερμαϊκό; Τα τρία μεγάλα ποτάμια που εκβάλλουν σ' αυτόν, ο Αλιάκμονας, ο Αξιός και ο Λουδίας, καθώς και οι τάφροι όπως αυτές του Δενδροποτάμου, του Φοίνικα και του Ανθεμούντα. Εκτός από τα υπολείμματα φυτοφαρμάκων των περιοχών όπου διέρχονται τα ποτάμια, μεταφέρουν αστικά και βιομηχανικά λύματα από παράνομους αγωγούς.
Ποσοστό 80% αυτών των αποβλήτων διαπιστώθηκε ότι είναι βιομηχανικής προέλευσης και το υπόλοιπο αστικής - τουριστικής. Τεράστιες χαβούζες με κατάλοιπα της επεξεργασίας δερμάτων στην περιοχή των παλιών βυρσοδεψείων, πετρελαιοειδή, απαγορευμένα υφαλοχρώματα από τις αμμοβολές των πλοίων, αλλά και οι εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού στο Καλοχώρι λόγω της πλημμελούς του λειτουργίας συμπληρώνουν τις αιτίες του κακού. Οι αναλύσεις σε ιζήματα (όχι πάντως στα νερά) εντόπισαν υψηλές συγκεντρώσεις βαρέων μετάλλων όπως μολύβδου, χρωμίου, χαλκού, καδμίου, υψηλές συγκεντρώσεις φωσφόρου, υψηλές συγκεντρώσεις αμμωνίας.
Το 30% των περιβαλλοντικών προβλημάτων του Θερμαϊκού σχετίζεται με αγροτικές δραστηριότητες. Τα υπολείμματα παρασιτοκτόνων εμφανίζουν υψηλές συγκεντρώσεις στις εκβολές του Αξιού. Οι επιστήμονες απόρησαν όταν ανίχνευσαν υψηλές συγκεντρώσεις DDE (φυσικός μεταβολίτης του DDT) και φυτοφαρμάκων που έχουν απαγορευτεί στην Ελλάδα και εκτιμήθηκε πως προέρχονται από την ΠΓΔΜ. Πολυχλωριωμένα διφαινύλια (οικογένεια κλοφέν) και πολυαρωματικά (όλα τοξικά, καρκινογόνα κι επικίνδυνα) εμφάνισαν στα ιζήματα υψηλές συγκεντρώσεις (10 έως 50 φορές) στην περιοχή του λιμανιού κι ανιχνεύονται μέχρι το ύψος της πλατείας Αριστοτέλους!
Προτεραιότητες
Ειδικά για την περιοχή του λιμανιού η τελική έκθεση επισημαίνει ότι «όλοι οι σταθμοί μπορούν να χαρακτηριστούν αζωικοί λόγω απουσίας κάθε μορφής βενθικών οργανισμών». Οι συγκεκριμένοι σταθμοί αφορούν διαφορετικά σημεία στον πυθμένα του Θερμαϊκού, που είχε εντοπίσει παλιότερη μελέτη ομάδας επιστημόνων του βιολογικού τμήματος.
Ως άμεσης προτεραιότητας μέτρα που προτείνουν οι ειδικοί επιστήμονες, είναι:
- Η άμεση βελτίωση των βιολογικών καθαρισμών του Καλοχωρίου (δυτική ακτή, στον οποίο επεξεργάζονται καθημερινά 160.000 κ.μ. λυμάτων) και Αγγελοχωρίου.
- Η πλήρης λειτουργία του βιολογικού καθαρισμού Καλοχωρίου αναμένεται να διακόψει το φαινόμενο ευτροφισμού που παρατηρείται έντονο και σε μεγάλη έκταση στην παρακείμενη ακτή.
- Καθώς έχουν χαρτογραφηθεί οι βιομηχανικές πηγές ρύπανσης στη δυτική Θεσσαλονίκη, η ομάδα των επιστημόνων ζητεί να επιβάλλονται αυστηρά πρόστιμα και να ανακαλούνται άδειες λειτουργίας εγκαταστάσεων που δεν επεξεργάζονται τα λύματά τους.
- Να γίνουν άμεσες επεμβάσεις σε όλες τις ανοιχτές αποστραγγιστικές τάφρους και να εξεταστεί η επεξεργασία των υγρών αποβλήτων όλων των οικισμών εκατέρωθεν της κοίτης των με τη μέθοδο των τεχνητών υγροτόπων.
Η δραματική κατάσταση στην περιοχή του Καλοχωρίου κάνει τους επιστήμονες να προτείνουν την κατασκευή περιαιγιάλειας συλλεκτήριας τάφρου κατά μήκος της ακτής με τις απορροές να οδηγούνται σε δεξαμενή εξισορρόπησης. Σε ορισμένα μάλιστα σημεία της ακτής, κοντά στα παλιά βυρσοδεψεία, η έκταση και το βάθος της ρύπανσης είναι σε τέτοιο βαθμό που προτείνεται να μπαζωθούν(!) ενώ για άλλα το μόνο που μπορεί να γίνει, λένε οι ειδικοί, είναι να ψεκάζονται κατά καιρούς με ειδικά σκευάσματα έτσι ώστε να μειωθεί η δυσοσμία...
Επαγγελματική εξάρτηση για 150.000 άτομα
Από το 1975 έως σήμερα έχουν γίνει περισσότερες από 500 έρευνες για τον Θερμαϊκό Κόλπο για θέματα που σχετίζονται με τη ρύπανση και τις οικολογικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειές της.
Εκτιμάται ότι σήμερα περίπου 150.000 άτομα εξαρτώνται επαγγελματικά από τον Θερμαϊκό. Μυδοκαλλιέργειες, αλιεία και τουρισμός είναι τρεις από τους κυρίαρχους τομείς επαγγελματικής απασχόλησης, ωστόσο η ανίχνευση βιοτοξινών, το φαινόμενο της ερυθράς παλίρροιας και οι συχνές απαγορεύσεις αλιείας δίνουν το μέτρο του προβλήματος.
Εως τώρα η αντιμετώπιση των προβλημάτων ρύπανσης είναι αποσπασματική με χαρακτηριστική περίπτωση αυτή των νεκρών ψαριών που εντοπίστηκαν στο ύψος της νέας παραλίας.
Είδη όπως τα ταούκια, οι κουτσουμούρες και τα μπαρμπούνια, σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Ομοσπονδίας Παράκτιας Αλιείας Μακεδονίας κ. Γιώργο Λυδιανό, μειώνονται δραματικά χρόνο με το χρόνο λόγω ρύπανσης και υπεραλίευσης, ενώ τα τελευταία χρόνια καταγράφεται και μείωση 5%-6% των επαγγελματιών του κλάδου, ετησίως.
Η αναποτελεσματικότητα για την προστασία του κόλπου λόγω της πολυδιάσπασης και αλληλοκάλυψης αρμοδιοτήτων (πέντε υπουργεία, 4 νομαρχίες, 8 εταιρείες, τρία ερευνητικά ιδρύματα κτλ.) οδήγησε το 2006 τον πρωθυπουργό να αναθέσει στο υπουργείο Μακεδονίας - Θράκης τα ζητήματα ανάπτυξης και προστασίας του κόλπου.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_100004_29/03/2009_309074
